BİTKİLER ÂLEMİ

Bitkilerin Genel Özellikleri

       Bitkiler, organlardan, dokulardan ve çok çeşitli hücrelerden oluşur. Bitki büyüme ve gelişmesi hormonlar tarafından düzenlenir. Bitkiler, boy ve yapı olarak farklılıklar gösterir.

Bitkilerin tümü ototrofturlar. Yani fotosentezle kendi besinlerini kendileri yaparlar. Toprağa bağlı olarak yaşarlar. Hepsi çok hücreli canlılardır. Hayvan hücrelerinden farklı olarak yapılarında hücre çeperi, plastitler ve büyük kofullar bulunur. Gelişmiş olanlarında kök, gövde, yaprak, çiçek, meyve ve tohum bulunur. Yeşil renkli kloroplastları sayesinde güneş enerjisinden yararlanarak kendileri için gerekli olan besin maddelerini sentezleye bilirler. Sentezledikleri besin maddeleri, aynı zamanda tüketiciler olarak adlandırılan heterotrof organizmaların besin kaynağını oluşturmaktadır. Bitkilerin başka bir özelliği, hücrelerinin selüloz çeperle çevrili olmasıdır.

       Bitkiler, genellikle kara hayatına uyum sağlamakla birlikte suda yaşayan türleri de bulunmaktadır. Çoğu bitki türleri iletim demetlerine sahiptirler. Tür sayısı bakımından oldukça zengin olan bitkiler, şu bölümler altında incelenmektedir.

       Bitkiler Çiçekli Bitkiler(Tohumsuz Bitkiler) ve Çiçeksiz Bitkiler (Tohumlu Bitkiler) olarak ikiye ayrılır. Çiçeksiz bitkiler kendi içinde damarlı ve damarsız bitkiler olarak ikiye ayrılır. Çiçekli bitkiler de Açık tohumlu ve Kapalı tohumlu olarak ikiye ayrılır. Kapalı tohumlu bitkiler ise, tek çenekli ve çift çenekli bitkiler olmak üzere ikiye ayrılır.

       1.Çiçeksiz (Tohumsuz) Bitkiler

        Çiçeksiz bitkilerde çiçek oluşmadığı için tohum da meydana gelmez. Üremeleri spor ile gerçekleşir. Yaşam döngüsünde eşeyli üremeyi eşeysiz üreme takip ettiği döl almaşı görülür. Çiçeksiz bitkiler iletim boruları taşıyıp taşımamalarına göre damarlı ve damarsız bitkiler olmak üzere ikiye ayrılırlar. Gerçek kök, gövde ve yaprakları yoktur.

   a.Kara yosunu:  İletim demeti olmayan kara bitkileridir. Bunlar daha çok nemli ortamlarda yaşarlar. Gerçek anlamda kök, gövde ve yaprak bulunmaz. Eşeyli ürerler.

    b.Eğrelti otları: Damarlı tohumsuz bitkilerin en gelişmiş bölümünü oluşturur. Büyüklükleri oldukça farklılıklar gösterir. Yapraklar genellikle tüysü yaprak tipindedir. Eğreltiler olarak adlandırılan bu bitkiler içinde tanınmış süs bitkileri de yer almaktadır. Bu bölümün üyeleri nemli ve gölgeli yerlerde, bir kısmı da su ve bataklıklarda yaşamaktadır.

        2.Çiçekli (Tohumlu) Bitkiler

        Üremeleri çiçek ve tohum ile gerçekleşir. Gerçek kök, gövde ve yaprakları vardır. Açık tohumlular ve kapalı tohumlular olmak üzere iki gruba ayrılırlar.

                                  

    a.Açık Tohumlu Bitkiler: Tohumlar korumasız, açıkta veya kozalak yaprakçıklarının altında bulunur. Bu bitki grubuna bu nedenle kozalaklılar da denir. Genellikle her dem yeşil, çoğu iğne yapraklı ağaç veya çalı şeklindedirler. Sedir, Köknar, Ladin, Çam, Ardıç ve Servi bu gruba verilecek örneklerdendir. Kozalaklar erkek ve dişi kozalaklar olmak üzere iki türlüdür. Tohumlar, dişi kozalakların üst üste dizilmiş raf şeklindeki pulları üzerinde gelişirler. Erkek kozalakların pulları üzerinde bulunan keselerinde polenler oluşur. Polen tanelerinin uçmaya yarayan hava keseleri bulunmaktadır. Bu sayede polen taneleri dişi kozalakların üzerine ulaşarak tozlaşma sağlanır. Açık tohumlular ekonomik değeri yüksek olan bitki gruplarını oluşturur.

     b.Kapalı Tohumlu Bitkiler: Tohumlu bitkiler içinde önemli yere sahiptirler. Aynı zamanda çiçekli bitkiler olarak da bilinirler. Tohumları meyvenin içinde olan, geçek çiçekleri bulunan bitkilerdir. Elma, Armut, Çiğdem, Papatya gibi kapalı tohumlu bitkiler doğada çok yaygın olarak bulunurlar. Tohumları meyve içerisinde bulunduğundan ovaryum tarafından örtülmüştür. Tohumlar, ovaryum adı verilen bu koruyucu örtü içerisinde tohum döllenip gelişmeleri sonucu oluşurlar. Daha sonra ovaryum da meyve halini alır. Meyve, hem tohumu korur hem de yayılmasına yardımcı olur. Kapalı tohumlu bitkilerde tozlaşma, rüzgâr, su ve böcekler vasıtasıyla olmaktadır. Çiçek çanak ve taç yapraklar ile erkek ve dişi organlardan oluşmaktadır. Kapalı tohumlu bitkilerin odunsu ve otsu çeşitleri vardır. Çenek[yaprak taslağı]  sayısına göre tek çenekli ve çift çenekli diye iki sınıfa ayrılırlar.

1.Tek Çenekliler: Tohumlarında bir çenek bulunur. Çoğu tek yıllık otsu veya nadiren odunsu bitkilerdir. Tahılgiller, zambakgiller, soğangiller, salepgiller ve palmiyegiller önemli takımlardır. Buğday, mısır, lale, muz, soğan, hurma ve birçok ot türü bu sınıf içinde yer alır. Hiç birinde kambiyum bulunmaz. Bunun için boyları uzun, gövdeleri incedir. Yaprakları genellikle ince uzun, paralel damarlı, kökleri saçak köktür.           

2.Çift Çenekliler: Tohumlarında iki çenek bulunur. Odunsu ve otsu bitkilerdir. İyi gelişmiş kök ve iletim demetleri vardır. Gövdelerinde kambiyum halkaları bulunur. Bu sayede iletim demetleri gövdeye düzenli olarak dizilmiştir. Kökler derine gider, yaprak yüzeyleri geniştir. Bu sınıfa örnek olarak, Baklagiller, Gülgiller, Kabakgiller, Asmagiller gibi birçok takım örnek verilebilir. Kayın, meşe, söğüt,  elma, fındık gibi odunlu bitkilerle, Karanfil, pancar, ıspanak, menekşe ve fasulye gibi otsu bitkiler çift çenekli bitkilerdendir.

            

                                                      BİTKİ ÖRNEKLERİ 

                     

KAYNAKÇA
1.Afyon, Kaya, M.A. ve Yağız, D.(2004).Canlılar Bilimi. Nobel Yayıncılık. Ankara AKDİK, S.(1970). Genel Botanik, İstanbul.
2.Bozcuk, S. (2001). Genel Botanik. Hatiboğlu Yayınevi. Ankara.
3.Çakır, M. (2291). Canlılar Bilimi. Nobel Dağıtım. Ankara.

  WEB KAYNAKÇA
1.Bitki Nedir? (daha fazla bilgi için bu siteden yararlanabilirsiniz)
2.Bitki ve Çeşitleri (bitkiler hakkında bilgi için bu siteyi ziyaret edebilirsiniz)
3.Bitkilerin Genel Özellikleri (bitkilerin özelliklerine ulaşabilirsiniz)
4.Bitkiler Âlemi (bitkilerin âlemi hakkında daha fazla için burayı tıklayın)
5.Bitkiler Âleminin Sınıflandırılması (bitkilerin sınıflandırılması için)